Bouw op je werk

Mevr. Willy van Egdom (bestuurder/directeur) is helemaal in haar element als ze praat over bouwen in ‘haar’ Gasthuis. Als een volleerd projectleider is zij de architect van bouw en bouwteam. In het Bartholomeus Gasthuis wordt sinds 2008 onafgebroken gebouwd. De grote renovatie en restauratie werd afgerond in 2012 en sindsdien volgden deelprojecten.

Dankzij Bouwbedrijf Elberse (VIOS Bouwgroep), op ten noort blijdenstein architecten en adviseurs glimt deze parel in de binnenstad van Utrecht als nooit tevoren.  In het Bartholomeus Gasthuis (anno 1367) klopt alles: mooie materialen, respect voor het gebouw en haar bewoners, functies bedacht vanuit de oorspronkelijke ruimtes, voelbare en zichtbare historie, prachtig geïntegreerde domotica en een uitstraling waarin iedereen zich thuis voelt.

Meedenkers

Dat resultaat dankt van Egdom aan plannenmakers, maar vooral aan meedenkers. Meedenkers zijn de vakmensen die ongemerkt problemen oplossen, de juiste materialen kiezen en een passende oplossing aanreiken als het anders uitpakt. Vakmensen die kunnen luisteren en die ideeën helpen groeien. En die met hun boor en kango ook respect hebben voor bewoners in hùn thuis en met hùn ritme.

Het lijkt te mooi om waar te zijn, maar in die harmonie wordt er al ruim zes jaar gebouwd. “Dat lijkt lang, maar gefaseerd bouwen past ook goed in je hoofd” aldus van Egdom. Zo haal je maximale doelstellingen, zeker als je aan de uitvoerder en zijn werk ook eisen mag stellen. Dat kan als je een échte relatie aangaat. In die dialoog met de mannen van Elberse worden over en weer complimenten gegeven maar kunnen ook wederzijdse fouten worden herkend en erkend. Er wordt altijd in oplossingen gedacht. Dat gaat ook want achter Elberse staat de veel grotere VIOS Bouwgroep. Die totale schaalgrootte levert de expertise en middelen om na zes jaar te kunnen zeggen hoe ongelooflijk trots iedereen is op het proces én het resultaat.

Terug naar een duurzame toekomst

Hans de Leur, bedrijfsleider van Bouwbedrijf Elberse, hoort wat er gezegd wordt. “De meeste mannen van ons komen uit Houten en omgeving. Die dorpsmentaliteit helpt. Met een zeker ingetogenheid doen wij ons werk. Met respect, beleefd, netjes”. Het is voor hem oprecht zó gewoon om goed werk te leveren en dat in overleg met bewoners of opdrachtgever te doen. Hij knikt als van Egdom aangeeft hoe prettig het is om met één belletje Arie (van Zanten, uitvoerder) weer te kunnen oppiepen. En dat er automatisch weer de goede tegels zijn besteld. Hij kijkt niet verbaasd. “Wij ontzorgen” is zijn droge commentaar.

Het volgende deelproject op het Geertekerkhof is alweer gestart. De plannen op papier zien er geweldig uit. De bal ligt nu weer bij de mannen van Elberse.

“Monumenten behouden voor de toekomst”

Projectleider Gijs Hoen van Stadsherstel NV: “Het Nieuwe Prinsengrachtproject is een bijzonder project omdat het ook een pilot is voor De Groene Grachten, een initiatief van de onlangs overleden Wubbo Ockels. Zes gekoppelde en bouwkundig complexe panden moeten behalve gerestaureerd ook nog eens energiebesparend worden. Dat betekent het installeren van nieuwe techniek als bijvoorbeeld een warmte terugwininstallatie zonder historische elementen aan te tasten. Dat vraagt boven alles om vakmanschap en inzicht van betrokken partijen, niet in de laatste plaats van het bouwbedrijf”.

VIOS heeft meerdere restauratieprojecten voor Stadsherstel gedaan. Het is één van de gecertificeerde restauratiebedrijven die bij aanbesteding met voorselectie mee mogen doen. Hoen: “Alleen wanneer je echt goed werk aflevert, blijf je in die gelegenheid. En goed werk ontstaat als je het belang van duurzaam behoud van erfgoed snapt. En dat zit wel goed bij VIOS”. 

“Verzakte, historische panden staan weer als een huis”

Midden in de hectiek van de Amsterdamse binnenstad staat projectleider Jorrit Elsinga onverstoorbaar te kijken naar de gerestaureerde panden aan de Nieuwe Prinsengracht. Zes historische panden op rij waarvan de fundering grondig aangepakt moest worden. En wie de boterzachte Amsterdamse ondergrond kent weet dat dit een uitdagende klus is voor alleen de beste vakman. Elsinga: “Deze verzakte panden hebben we helemaal opnieuw gefundeerd, in hun kracht gezet en daarmee voor de toekomst behouden”. Hoewel VIOS aanvankelijk alleen funderingsherstel moest uitvoeren, werd deze opdracht later uitgebreid met de volledige restauratie van de panden. Voor Elsinga de kers op de taart: “Alles is uniek en op maat. Het vraagt het uiterste van je kennis, inventiviteit en ambachtelijke kunde. Het feit dat we er ook nog allerlei nieuwe installaties aan toe moeten voegen om de panden te verduurzamen, maakt het alleen maar complexer. En dus leuker”.

Terug naar een duurzame toekomst

Het Amsterdamse Scheurer heeft diepe wortels in de hoofdstedelijke bodem. Directeur Cees Star: “De historische panden voor een ambitieus duurzaamheidsproject zijn aangewezen: het project Nieuwe Prinsengracht sluit naadloos aan bij wat wij kunnen en belangrijk vinden”. De kwaliteit van de VIOS ambachtslieden wordt breed erkend. En de inspanningen om nieuwe talenten de kans te geven het restauratievak onder de knie te krijgen blijven niet onopgemerkt. In 2013 leverde het Scheurer de titel beste restauratie-leerbedrijf van Nederland op. De aandacht voor het opleiden van talenten past bij het belang dat door VIOS aan duurzaamheid wordt gegeven . Star: “Dat is prachtig zichtbaar bij dit project. Hier restaureren we het verleden zo, dat een duurzame toekomst gegarandeerd is. Maar duurzaamheid geldt ook in de relaties met onze opdrachtgevers en co-makers. En dat betekent dus dat we ieder werk zo uitvoeren dat men een volgende keer weer graag met ons wil samenwerken”.

De eerste

Mevrouw van Dijk: “Ik was het proefkonijn van de flat. En dan zul je net zien dat er op de dag van oplevering een onbedaarlijk noodweer losbreekt met zware storm en slagregens. Dat zorgde voor een lekkage bij de nieuwe kozijnen. Jammer natuurlijk, maar dat kan gebeuren. Het gaat er dan om of je snel terecht kunt en het euvel verholpen wordt. De snelheid en de manier waarop er gereageerd is maakt dat je hier met een goed gevoel op terugkijkt”.

Hoewel het vervangen van kozijnen natuurlijk onvermijdelijk gedoe en overlast geeft, zitten er ook erg gezellige kanten aan. Mevrouw van Dijk: “Tijd voor koffie, even bijpraten, horen hoe het gaat”. Het project blijkt ook tot verbroedering te leiden en de contacten in de flat te versterken. Mevrouw van Dijk: “ Omdat ik de eerste was, kwamen de andere bewoners langs om te kijken hoe het eruit komt te zien en wat ze te wachten stond. Als je het zo bekijkt dan was ik eigenlijk een soort vooruitgeschoven voorlichtingspost”.

Je valt niet met de deur, maar met de hele gevel in huis

“Bij renovaties stap je als volstrekte vreemde zomaar een privédomein binnen. Dat heeft natuurlijk nogal een impact”.

Ik ben me daar zeer van bewust en hecht er enorm veel belang aan dat onze vaklieden dat ook doen. ‘Verplaats je in de bewoner en bedenk wat jij zelf zou willen als je daar woonde”. Aan het woord is Ton Diks, al ontzettend lang verbonden aan VIOS en nu uitvoerder van dit renovatieproject.  Hij weet dat bij dit soort klussen overlast onvermijdelijk is. Hoe mensen dat ervaren is afhankelijk van of men ook ziet en merkt dat er alles aan gedaan is om die overlast beperkt te houden, en natuurlijk een snelle klachtafhandeling. Persoonlijk contact is hierbij cruciaal. Hij nodigt bewoners uit om ze vooraf te informeren. Diks: “Ook is er een wekelijks spreekuur en permanente telefonisch bereikbaarheid. Oog voor mensen is buitengewoon belangrijk binnen VIOS. Het is onderdeel van onze cultuur en daar ben ik trots op”. 

Uiteindelijk staat of valt het met vertrouwen

Voor opdrachtgever Portaal is klant-vriendelijkheid en communicatie een van de speerpunten. Portaal heeft de ambitie om de meest toegankelijke corporatie van het land te worden.

Portaal opzichter Teunis den Hartog: “Dat betekent dat wij scherp toezien op hoe het contact met onze huurders verloopt, hoe accuraat en hoe snel er op klachten gereageerd wordt. Aan het eind van het project houden we ook een enquête onder onze huurders”. Den Hartog is totnogtoe erg tevreden over hoe het gaat. VIOS en Portaal werken ook al heel lang samen. Dan moet er sprake zijn van vertrouwen. In de breedste zin. Den Hartog: “Is dat er niet dan moet je ieder dingetje vastleggen en alles controleren. Dat gaat uiteindelijk ten koste van de snelheid, flexibiliteit en naar mijn overtuiging ook de kwaliteit. Vertrouwen ontstaat wanneer er goed werk geleverd wordt, gecreëerde verwachtingen ingelost worden en de huurders tevreden zijn”. 

Voortdurend optimaliseren

“Luxor behoort in Arnhem tot de basisvoorzieningen van de stad. Als cultuurpodium voor de popmuziek ontvangt het jaarlijks tussen de 60 en 70.000 bezoekers en dat aantal moet nog iets omhoog” aldus Hans Eliëns, directeur Luxor Live. Het rijksmonument is in 2008 prachtig gerestaureerd maar had nog wat verbeterpunten. 

Het Arnhemse bouwbedrijf Scheerder is in opdracht van de Gemeente Arnhem betrokken bij het dagelijks onderhoud en heeft de afgelopen maanden een aantal noodzakelijke interne verbouwingen uitgevoerd. Eric Scheerder: “Als stadsaannemer werken we veel aan monumentale panden. Luxor is speciaal omdat het net is gerestaureerd. Voor veilig, maar ook voor praktisch gebruik hebben we onderzoek gedaan en volgde de opdracht tot uitvoering.” 

Bouwkundig renoveren

Zo werd voor de vele bezoekers op de verdieping de draagkracht van de vloer verhoogd. Het uithalen en terugleggen van de parketvloer, geluidsisolatie en brandwering om verstevigingsbalken te plaatsen vraagt ervaring en inzicht. De stadsaannemer stelde zich dienstbaar op en voorzag in advies en praktische oplossingen. Eric Scheerder: “in een bouw moet je altijd praktisch zijn en meedenken. Met bijvoorbeeld een vaste timmerman als eerste aanspreekpunt houd je korte communicatielijnen en is er snel te schakelen.”

De indeling van de kleine zaal is aangepast door het uitgiftepunt voor drank te verplaatsen en een toiletgroep toe te voegen. De bekende restauratie-architect Maarten Fritz tekende voor deze nieuwe toiletten in oorspronkelijke vormgeving. Ook bij deze werkzaamheden werd kundig geïmproviseerd om vloerhoogteverschillen en oude te hoog geplaatste deuren in het nieuwe ontwerp te laten passen.

“Bij mij thuis mogen zo zó aan de gang” 

Als Hans Eliëns en Eric Scheerder wat lopende zaken doornemen blijkt de directeur positief kritisch. Vakmanschap heeft geleid tot een resultaat van hoge kwaliteit. Dankzij de flexibele opstelling van Bouwbedrijf Scheerder is het samenwerken met andere betrokkenen goed verlopen en zal het project keurig worden opgeleverd.

Hans Eliëns sluit af: “Het is mij gebleken dat Bouwbedrijf Scheerder door hun deskundigheid en ervaring goed op haar plek is bij dit soort projecten. Een goede balans tussen flexibiliteit, improviserend vermogen en sturing is altijd kritisch. Bij mij thuis mogen ze zó aan de gang!” 

Van vroeger naar nu

De Amsterdamse Pijp ontstond in 19e eeuw. De bevolkingsexplosie als gevolg van de industrialisatie resulteerde in revolutiebouw. Oorspronkelijk bevonden zich in de panden aan de Quellijnstraat dan ook zeer kleine arbeiderswoningen veelal zonder buitenruimte aan zowel de straatzijde als de tuinzijde. Op de begane grond op nr 57-61 bevonden zich drie kleine werkplaatsen. Deze zijn in de loop van tijd samengevoegd en uitgebreid tot een autogarage. Daarvoor werden tuinen bebouwd en zo woningen aan straatniveau onttrokken. De appartementen waren ongeïsoleerd en hadden verouderde indelingen, installaties, sanitair en kozijnen.

Forse verzakkingen door werkzaamheden aan de Noord/Zuidlijn maakten de aanpak extra gecompliceerd. In 2009 is er gedeeltelijk noodherstel uitgevoerd. Pas na het boren van de tunnelbuis -pal onder het wooncomplex-van de nieuwe metrolijn kon in 2012 de renovatie starten. In 2013 werd het project feestelijk opgeleverd.

Het Project

Dit omvatte grondige renovatie met funderingsherstel plus het toevoegen van balkons. Door samenvoegingen en het verkleinen van zolderbergingen ontstaat een gevarieerd woningaanbod. De autowerkplaats heeft plaatsgemaakt voor woningen met tuin en twee bedrijfsruimten. Er is een balans gevonden tussen modernisatie (energielabel G naar A) en herstel van het oorspronkelijke karakter.

Om de authentieke uitstraling van de panden te herstellen zijn vervangende dakkapellen, gevelkozijnen, zinken hemelwaterafvoeren, kroonlijsten en hijsbalken zorgvuldig vormgegeven in hun oorspronkelijke karakteristiek. Ook nieuwe elementen als de winkelpuien en de smeedijzeren hekwerken zijn vormgegeven vanuit diezelfde inslag.

Daarbij hebben we verhalen toegevoegd door in sierhekken en winkelpuien te knipogen naar de voormalige autowerkplaats en daarmee de recente geschiedenis zichtbaar te maken

Garenspinnerij Gouda

Het monumentale gebouw Garenspinnerij herbergt een aantal Goudse cultuurinstellingen die de gebruikers en bezoekers  met open armen ontvangt. Het Kunstpuntgouda, StudioGonz en het Jeugdtheaterhuis zitten nu onder één dak wat multifunctioneel is ingericht voor gebruik als theater, voor film en voor muziek. Op deze broedplek voor talentontwikkeling zijn naast de vaste gebruikers ook amateurkunstverenigingen welkom.

VERBOUWING VAN GARENSPINNERIJ TOT CULTUURHUIS

Monumenten behouden voor de toekomst

Gouda heeft een centrale plek voor actieve cultuurbeleving in het monumentale gebouw Garenspinnerij aan de Turfsingel in Korte Akkeren. In de voormalige fabriek is een grote verscheidenheid aan ruimten met verschillende functies gemaakt zoals danszalen, muziekstudio’s, een poppodium en een volledig theater.

• • •

OPDRACHTGEVER
Gemeente Gouda 

KENMERKEN

• Proactieve rol VIOS samen met gebruikers bij indeling en renovatie
• Verschillende duurzaamheidsaspecten in materiaal en installaties
• Van een functionele fabriek naar een multifunctioneel cultuurhuis
• Huisvesting voor jeugtheaterhuis, Kunstpuntgouda en Studio Gonz

In het kort

De Garenspinnerij betreft een beeldbepalend gebouw zonder monumentenstatus in eigendom van de gemeente Gouda. De omvang is in totaal circa 4.600 m2 bvo. In de voormalige fabriek is een grote verscheidenheid aan ruimten met verschillende functies gemaakt. Actieve ruimtes zoals danszalen, muziekstudio’s, een poppodium en een volledig theater. Maar ook meer rustige ruimtes zoals kantoor ruimtes, ontvangstruimtes en een inpandig lounge terras. Tenslotte zijn er diverse creatieve ateliers / werkplaatsen gemaakt voor beeldhouwkunst en edelsmeden. De ruimtes zijn licht, ruim en voldoen aan de meeste strenge eisen op het gebied van geluidsisolatie en klimaatbeheersing.

Met name de samenhang van de nieuwe inbouw en het oorspronkelijke casco maken de Garenspinnerij bijzonder.